Προτάσεις της Ανεξάρτητης Συμμαχίας για την Αττική που εμπίπτουν στην κατηγορία της καινοτομίας-ψηφιακής αναβάθμισης και αφορούν τον ανεκμετάλλευτο θησαυρό των ανοικτών δεδομένων (open data).
Τι είναι τα ανοικτά δεδομένα;
Διάφοροι φορείς όπως οι τοπικές αρχές, η κεντρική κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις ακόμα και οι απλοί πολίτες παράγουν δεδομένα που αφορούν πολλούς τομείς όπως το περιβάλλον, την πολεοδομία, τις μεταφορές, την κοινωνιολογία, την υγεία, την εκπαίδευση, κλπ. Για παράδειγμα, μετρήσεις της ποιότητας του αέρα, ποσότητες απορριμμάτων προς ανακύκλωση, αριθμός γεννήσεων ανά φύλο και ανά έτος, γεωχωρικά δεδομένα χώρων πρασίνου, αριθμός των τουριστών ανα εποχή και η εθνικότητά τους, κ.ο.κ. Τα δεδομένα αυτά για να χαρακτηριστούν ως ανοικτά θα πρέπει να πληρούν δύο κριτήρια. Πρώτον, με βάση τη νομική διάσταση, πρέπει να είναι ελεύθερα διαθέσιμα σε όλους για χρήση, επεξεργασία και δημοσίευση. Δεν πρέπει να υπόκεινται σε περιορισμούς, πνευματικά δικαιώματα, διπλώματα ευρεσιτεχνίας ή άλλους μηχανισμούς ελέγχου. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι να μην παραβιάζουν την εθνική ασφάλεια ή την ιδιωτικότητα της προσωπικής ζωής των πολιτών. Δεύτερον, πρέπει να είναι και τεχνικώς ανοικτά, δηλαδή να είναι διαθέσιμα σε σωστή μορφή, μηχανικώς αναγνώσιμα (machine readable) και προσπελάσιμα μέσω διαδικτύου.
Γιατί είναι σημαντικά;
Τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν το κλειδί για μια βιώσιμη και επιτυχημένη κοινότητα. Σε συνδυασμό με εφαρμογές λογισμικού μπορούν να παρέχουν πληροφόρηση για τα ποσοστά εγκληματικότητας στις γειτονιές, το κλείσιμο δρόμων, τις λακκούβες ή τις πλησιέστερες εγκαταστάσεις υγείας. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη ασθενειών, το σχεδιασμό αποχέτευσης σε περίπτωση πλημμύρων, την πρόληψη πυρκαγιών, τη διαχείριση κυκλοφορίας, τον τουρισμό ή για την παροχή βοήθειας στον άστεγο πληθυσμό.
Υπάρχει ωστόσο και η οικονομική διάσταση του θέματος, που είναι εξίσου σημαντική. Με βάση πρόσφατη μελέτη του ΣΕΒ τα ανοικτά δεδομένα στην Ελλάδα μπορούν να δημιουργήσουν επιπλέον 3,2 δισ. ευρώ σε ΑΕΠ, χιλιάδες θέσεις εργασίας και περίπου 12 δισ. ευρώ σωρευτικά οφέλη εντός 5 ετών. Αντίστοιχα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΕ υπολογίζει ότι το μέγεθος της αγοράς αναμένεται να αυξηθεί κατά 37% μέχρι το 2020, φθάνοντας σε 75,7 δισ. ευρώ, ενώ έκθεση της McKinsey τοποθετεί τη συγκεκριμένη αγορά σε 3 τρισ. δολάρια παγκοσμίως.
Ποια είναι η παρούσα κατάσταση στην Ελλάδα;
Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τα ανοικτά δεδομένα είναι ο Ν. 4305/2014 (ΦΕΚ 237/Α΄). Η χώρα μας με βάση τα στατιστικά στοιχεία βρίσκεται 8η ανάμεσα στις 28 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πάνω από το μέσο όρο ως προς την διάθεση των ανοικτών δεδομένων (κυρίως του δημοσίου τομέα). Ομολογουμένως κατέχει μία πάρα πολύ καλή θέση αν αναλογιστούμε ότι χώρες τεχνολογικά πιο εξελιγμένες βρίσκονται σε κατώτερες θέσεις. Αυτή όμως είναι η μισή αλήθεια, διότι η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πίσω και κάτω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο στην αξιοποίησή τους. Διότι αυτή τελικά είναι που οδηγεί σε αποτελεσματικότητα στη δημόσια διοίκηση, λήψη καλύτερων και ταχύτερων αποφάσεων, εξοικονόμηση χρόνου, βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και οικονομική ανάπτυξη.
Ποιος ο ρόλος της Περιφέρειας;
Η Περιφέρεια Αττικής αποτελώντας το φορέα (μετά τους φορείς κεντρικής διακυβέρνησης) με τα περισσότερα προς διάθεση σύνολα (datasets) ανοικτών δεδομένων, οφείλει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη σωστή αξιοποίησή τους. Οι βασικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν και θα συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση είναι:
- Η συνεργασία με Ερευνητικά Ιδρύματα και εταιρείες πληροφορικής.
- Η διοργάνωση ημερίδων, σεμιναρίων και συνεδρίων με εμπλεκόμενους φορείς για την ανταλλαγή απόψεων ως προς την καλύτερη αξιοποίηση.
- Η προώθηση και χρηματοδότηση δράσεων και εφαρμογών λογισμικού που κάνουν χρήση των ανοικτών δεδομένων.
- Η επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό και συστήματα για συλλογή και διάθεση των δεδομένων. Αυτό περιλαμβάνει την κατάρτιση του προσωπικού σε όλα τα επίπεδα – ακόμη και εκείνων που δεν είναι τεχνικοί.
- Η σωστή διευκρίνιση της μορφής που θα πρέπει να έχουν τα ανοικτά δεδομένα που δημοσιοποιούνται και ο διαχωρισμός τους από τα υπόλοιπα αρχεία.
- Η Περιφέρεια ως χρήστης. Η χρήση από την ίδια την Περιφέρεια εφαρμογών λογισμικού που αξιοποιούν ανοικτά δεδομένα (εκτός από τα δικά της, και από άλλες πηγές) για την καλύτερη εσωτερική οργάνωση αλλά και την αποτελεσματικότερη διοίκηση.